Abstrakt
The article focuses on the fundamental and still relevant problems of subjectivity in education, which require re-examination by considering new contexts. This issue concerns the evolving nature of human beings – their way of existence, development, and, consequently, their education and schooling, their understanding of life and the challenges it poses. Therefore, the attention in the text is focused on the change of the “problem situation”, i.e. on the conditioning of a certain contextual whole, which consists of the relationship of the subject with the environment, the configuration of circumstances at a given cultural moment, and a unique system of values and attitudes providing justifications for planned actions and assessment of the consequences. The coming age of the young generation takes place among many diverse influences and conditions. In the literature, the youth is called Generation Z and Alpha, characterised by being more educated by the media than by school. What would young people like to change in education? What would they convey to adults – parents and teachers? When asked, they answer: “Listen to us”, “Let us make mistakes and make our own mistakes”, “Respect should not be age-dependent”, “You can also learn something from us”. What we hear in these statements is an encouragement to dialogue. Young people often notice that their parents, teachers, “significant others” are unable to listen and talk. The author of the text outlines the possibilities of applying desires in the school situation.
Bibliografia
Aviram A., Navigating Through the Storm. Reinventing Education for Postmodern Democracies, Rotterdam 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bauman Z., 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, przeł. T. Kunz, Kraków 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bauman Z., Zindywidualizowane społeczeństwo, przeł. O. Kubińska, W. Kubiński, Gdańsk 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bociek J., Autonomia jako naczelny cel w ujęciu Ahrama Awirama, „Paedagogia Christiana” 2013, vol. 32, nr 2, s. 119–130.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bruner J., Kultura edukacji, przeł. T. Brzostowska Tereszkiewicz, wstęp A. Brzezińska, Kraków 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Carroll J., Poprawna odpowiedź brzmi „tak i nie”, [w:] tegoż, Kolacja dla wrony, wybór i tłum. J. Wielecki, Poznań 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Chlewiński Z., Zalewski Z., Godność, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989, s. 1231–1232.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Człowiek wobec wyzwań rozwoju technologicznego, red. J. Machnacz, M. Małek, K. Serafin, Wrocław 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Denek K., Ku dobrej edukacji, Toruń 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Gadamer H.G., Język i rozumienie, przeł. P. Dehnel, B. Sierocka, Warszawa 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Gadamer H.G., Prawda i metoda. Zarys filozofii hermeneutycznej, przeł. B. Baran, Kraków 1993.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Grabowska T., Podmiotowość w polskiej szkole – czy naprawdę istnieje?, „Życie Szkoły” 2011, nr 10, s. 4–9.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Hrehorowicz A., Postawy pokolenia Z wobec obywatelskości, Toruń 2001.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kant I., Co to jest Oświecenie?, [w:] T. Kroński, Kant, Warszawa 1966. Kłakówna Z.A., Wolność i przymus, Kraków 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Koszowy M., Informacja – nowe pojęcie filozoficzne?, [w:] Internet i nowe technologie – ku społeczeństwu przyszłości, red. T. Zasępa, R. Chmura, Częstochowa 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kwieciński Z., Całościowy projekt zmian w edukacji Aharona Avirama, „Kultura i Edukacja” 2011, nr 4, s. 178–190.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kwieciński Z., Pedagogie postu. Preteksty, konteksty, podteksty, Kraków 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Manterys A., Sytuacja społeczna, [w:] Encyklopedia socjologii. Suplement, [t. 5], kom. red. Z. Bokszański [et al.; red. nauk. H. Kubiak et al.], Warszawa 2005, s. 321.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Masłowska D., Ładnie nie jest. Rozmowa Katarzyny Kubisiowskiej z pisarką, „Wolność czytania” 2023, nr 2 (26), s. 67–71.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Ossowska M., Normy moralne w obronie godności człowieka, „Etyka” 1969, t. 5, s. 7–25.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Peret Drążewska P., Orientacje sprawcze i wspólnotowe współczesnej młodzieży, „Kultura – Społeczeństwo – Edukacja” 2014, nr 2 (6), s. 135–151.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Podmiot w dyskursie pedagogicznym, red. A. Gofron, B. Łukasik, Kraków 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Podmiotowość człowieka. Szanse rozwoju i zagrożenia, red. Z. Ratajczyk, Katowice 1992.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Podmiotowość w doświadczeniach dzieci i młodzieży, red. A. Gurycka, Warszawa 1989.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Podmiotowość. Możliwość, rzeczywistość, konieczność, red. P. Buczkowski, R. Cichowski, Poznań 1989.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Popielski K., Człowiek – egzystencja podmiotowo‑osobowa , [w:] Człowiek – wartości – sens. Studia z psychologii egzystencjalnej, red. K. Popielski, Lublin 1996.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Popielski K., Noetyczny wymiar osobowości. Psychologiczna analiza poczucia sensu życia, Lublin 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Popielski K., Podmiotowość jednostki – bycie i stawanie się ludzkiej egzystencji, [w:] Prawa i wolności człowieka w edukacji demokratycznego państwa, red. R. Rosa, Siedlce 1999. Poprzeczko J., Podmiotowość człowieka i społeczeństwa, Warszawa 1988.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Postman N., Technopol. Triumf techniki nad kulturą, przeł. A. Tanalska Dulęba, Warszawa 1995.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Ricoeur P., O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Skalska Z., Przyszła przyszłość, „Tygodnik Powszechny” 2023, nr 18–19, s. 52–55.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Suchecka J., Pokolenie zmiany. Młodzież o sobie i świecie, który nadejdzie, Warszawa 2023.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szacki J., Indywidualizm i kolektywizm. Wstępna analiza pojęciowa, [w:] K. Gawlikowski [i in.], Indywidualizm a kolektywizm, Warszawa 1992.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szczepański J., Socjologia, Warszawa 1970.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szymański M., Podmiotowość – dryfująca idea polskiej edukacji, „Ruch Pedagogiczny” 2013, nr 3, s. 17–26.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Śliwerski B., Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu, Kraków 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1999.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Turowski J., Socjologia. Wielkie struktury społeczne, Lublin 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Witkowski L., Podmiot – jako humanistyczne wyzwanie dla pedagogiki (przeciw skrajnym podmiotowcom), [w:] Odmiany myślenia o edukacji, red. J. Rutkowiak, Kraków 1995.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Witkowski L., Radykalne wizje podmiotu edukacji w dramacie współczesności, [w:] Ku pedagogii pogranicza, red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Toruń 1990.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wojciszke B., Sprawczość i wspólnotowość. Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego, Gdańsk 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wolter E., Podmiotowość jako kategoria pedagogiczna, „Paedagogia Christiana” 2009, nr 2, s. 56–61.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wygnański K., Kryzys jako nauczka i okazja do zmiany, https://fundacja.orange.pl/strefawiedzy/post/kryzysjakonauczkaiokazjadozmiany (dostęp: 19.04.2021).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2024 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia